Schaf meldingsplicht beroepsziekte af
06-01-2016 - column Arbo Online
Schaf de meldingsplicht van beroepsziekten door bedrijfsartsen en arbodiensten af. Het is tijd voor een grondige heroriëntatie.
Want het is nutteloos, dat nogal lukraak melden van beroepsziekten
door bedrijfsartsen bij het Nederlands Centrum voor Beroepsziekten
(NCvB) ten behoeve van preventief beleid. Waarom? Dat leg ik hieronder
uit.
Zuur
Ziek door het werk,
daar zit niemand op te wachten. Zuur, en vaak – maar niet altijd – nog
te voorkomen ook. Hoeveel beroepsziekten er exact op jaarbasis voorkomen
is niet bekend. Wel zijn er schattingen. Van 17.000 tot 400.000. Factor
23 verschil. Daar valt moeilijk mee te werken. Bedrijfsartsen melden
ongeveer 7.000 beroepsziekten op jaarbasis. Dat zijn zij en de
arbodiensten wettelijk verplicht. “Het vormt een belangrijk onderdeel in
het huidige stelsel van gezond en veilig werken. Op basis van deze
meldingen kunnen risicogroepen worden gesignaleerd en preventieve
activiteiten worden gestart.” Zo stelt het ministerie/de Inspectie SZW.
Preventie
Inderdaad, preventie is het idee achter de melding. Maar deze
regeling werkt niet. En dat is al jaren zo. Dat blijkt uit onderzoek na
onderzoek na onderzoek. Ik heb ze hier allemaal op het bureau voor me
liggen. Toch durft niemand (ministerie SZW, Inspectie SZW, NCvB, NVAB …)
deze pijnlijke conclusie te trekken en die hardop uit te spreken. Te
bang voor de implicaties? Gezichtsverlies? Of gewoon toch te veel
(eigen)belang bij handhaving van de huidige situatie ? Of last van
kokerdenken of tunnelvisie? Ik weet het niet.
Lange lijstjes
De lange lijstjes met belemmerende en bevorderende factoren zijn ook
al jaren beschikbaar én bekend. Zonder concreet tastbaar resultaat. Zo
blijkt ook weer uit het meest recente onderzoek ‘Versterken melding
beroepsziekten’ in opdracht van de Inspectie SZW. De huidige
NCvB-monitor is als een kapotte thermometer: wel een
uitslag, geen toegevoegde waarde. Het middel, het melden van
beroepsziekten door bedrijfsarts/arbodienst, draagt daardoor niet
substantieel bij aan het beoogde doel: preventief beleid. Dus kunnen we
de meldingsplicht beroepsziekte door bedrijfsarts/arbodienst afschaffen.
En wel per direct. Het is tijd voor een grondige heroriëntatie en voor
meer onderzoek op de plaats delict (de werkplek).
Nulmelders
Slechts 30% van de bedrijfsartsen blijkt af en toe een beroepsziekte
te melden (70% dus niet). Bijna de helft van alle bedrijfsartsen, 46% om
precies te zijn, meldt nooit(!) een beroepsziekte en wordt getypeerd
als ‘chronische nulmelder’. Grappige naam, overigens. Slechts 13% staat
te boek als consequente melder, maar een even zo grote groep (14%) is
überhaupt niet gemotiveerd om mee te doen. Onvoldoende draagvlak, heet
zo iets in poldertermen. Hoe hard wil je het hebben?
Representatief zijn de NCvB-cijfers ook niet te noemen, aangezien het
merendeel van de meldingen afkomstig is van een kleine, selecte groep
bedrijfsartsen, en ook nog voornamelijk uit één sector (de bouw). Toch
bestaat publiekelijk het beeld dat dit dé juiste harde cijfers zijn.
Check nu.nl beroepsziekten
maar eens, bijvoorbeeld. In deze context is het jammer te moeten
constateren dat het NCvB geen heldere bijsluiter/disclaimer levert.
Elastiek
Het NCvB hanteert een brede definitie van een beroepsziekte. Die
luidt als volgt: “Een ziekte of aandoening als gevolg van een belasting
die in overwegende mate in arbeid of arbeidsomstandigheden heeft plaats
gevonden”. Maar ja, wat moet onder ‘in overwegende mate’ worden
verstaan? Daar bestaat geen meetlat voor. Dat is elastiek.
De NCvB-definitie is dan ook te breed en te inclusief geformuleerd. En
dus te vaag en te multi-interpretabel om in de praktijk onderscheidend
genoeg te kunnen werken. Daarmee is een betrouwbaarheidsprobleem
geïntroduceerd: want komt in dezelfde casus bedrijfsarts A tot dezelfde
conclusie als bedrijfsartsen B en C? Wedden van niet?
Zoek!
Daarnaast: de NCvB-monitor heeft geen helder omschreven
zoekstrategie. Deze is nu kort samen te vatten als: zoek bedrijfsarts,
zoek! Zoek beroepsziekte! De meeste bedrijfsartsen lijken gewoon te
wachten op wat er langskomt. Beetje lukraak zoeken. Dat blijkt ook uit
de cijfers.
Bouwartsen kijken vooral op PAGO/PMO-plekken (91%) en vinden vooral
lawaaidoofheid (33%). Niet-bouwartsen zoeken op andere plekken – verzuim
en open spreekuur (92%) – en vinden dus andere beroepsziekten. De
gepresenteerde cijfers zijn dan ook niet meer dan een losse verzameling
meldingen en incidenten zonder enig verband en dus onbruikbaar voor
preventief beleid. “If you don’t know where you are going, all roads
lead to nowhere” (Henry Kissinger).
Polderconstructie
Blijft over de vraag of deze monitor de toets der methodologische
kritiek eigenlijk wel kan doorstaan ? Ik denk van niet. Naleving van meldingsplicht
is – tot op heden – niet handhaafbaar, aangezien een
sanctiemogelijkheid ontbreekt in de regelgeving. Een echte
polderconstructie dus. In het nieuwe wetsvoorstel staat dat er “meer
mogelijkheden voor handhaving” komen. Nadere uitwerking daarvan
ontbreekt echter. Ook in de presentaties van vertegenwoordigers van de
Inspectie SZW op de BG-dagen. Maar de S- (sanctie) en B- (boete) woorden
zijn wel uitgesproken. Het lijkt erop dat de overheid haar speerpunt
van preventie verlegt naar handhaving.
Monitoren
In de kern is het monitoren van beroepsziekten op landelijk niveau
ten behoeve van preventief beleid te zien als een publieke of
overheidstaak, die uitgevoerd zou moeten worden door de Inspectie SZW in
haar rol als toezichthouder. Deze taak is in mijn opinie ‘ten
principale ‘niet weg te zetten of ‘uit te besteden’ aan professionals
(bedrijfsartsen) en/of organisaties (arbodiensten) die in het private
domein werken. Het ministerie/de Inspectie SZW introduceert vergaande
rolonduidelijkheid door de bedrijfsarts en arbodienst wettelijk te
verplichten beroepsziekten te melden ten behoeve van preventief beleid.
De bedrijfsarts of arbodienst is adviseur, geen toezichthouder en/of
‘verlengde arm’ van de Inspectie SZW. Je \kunt niet van tweeën één
krijgen.
Afsluitend: doorgaan op de ingeslagen route
zoals minister Asscher/het ministerie van SZW én de Inspectie SZW nu
voorstaan lijkt mij een onbegaanbare weg. Grondige herbezinning en groot
onderhoud van het NCvB is nu eerst aan de orde.
En de bedrijfsarts en
andere arbo-professionals? Die moeten het bedrijf in, de werkvloer op en
aan de slag. Want er is werk aan de winkel!
Dolf Algra | zelfstandig bedrijfsarts en publicist De Werkplaats – broedplaats en denktank van Dat Kan Anders/De Nieuwe Bedrijfsarts
> Wilt u het rapport ‘Versterken melding beroepsziekten’ lezen? U kunt het HIER downloaden.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten