Verzuim geen gedrag ??

Verzuim geen gedrag? Sinds wanneer is de aarde dan weer plat?

Van de oneliner ‘Verzuim is gedrag’ krijgt collega-bedrijfsarts en blogger André Weel een ongelooflijke jeuk. Zo verklapte hij recentelijk. Trap er niet in, is zijn advies. Het is slechts de halve waarheid. ‘Verzuim is gedrag’ – zo stelt hij – bevat impliciet ‘een morele afkeuring, vanwege de valse suggestie dat verzuim een geacteerde keuze is’. Het achterliggende gedragsmodel kan ook meteen naar de schroothoop. Drijfzand namelijk. En juist met dit model in de hand zouden zieke medewerkers onder druk aan het werk worden gestuurd. De blog ging sky high. Opvallend veel bedrijfsartsen blij.

In zijn nieuwste blog ‘Vuilnisman, mag deze zak ook mee’ komt André Weel pas goed op stoom. Het gedragsmodel is een woekerplant, uitgezet door de gedragsmaffia. Aan de schandpaal ermee. De rapen blijken goed gaar, dat moge duidelijk zijn.

Curieus allemaal: een halfjaar geleden kopte dagblad Trouw dat de helft van de zieke medewerkers niets medisch mankeert .. Opvallende observatie in dit verband. Ook dit artikel ging viral. Het haalde zelfs het Radio 1-journaal. Niet vreemd, want de implicaties ervan zijn nogal verstrekkend, als je erover doordenkt. Maar het staat wel haaks op de visie van Weel.

Maar het kan nog gekker: een aantal bedrijfsartsen durft de stelling aan dat maar liefst 70 tot 80 procent (Trouw), wellicht zelfs 90 procent (Volkskrant) van het ziekteverzuim helemaal geen ‘harde medische’ oorzaken heeft Het gaat dan bijvoorbeeld om een ziek kind, bonje met je partner, een vervelend functioneringsgesprek, een ernstig zieke moeder, ruzie met een collega of financiële problemen.

Zij spreken in dit verband over ‘niet-medisch ziekteverzuim’. Ja, u leest het goed: ‘niet-medisch ziekteverzuim’ . Eén van die bedrijfsartsen verwoordde het treffend: ‘bij de meeste ziekmelders spelen kwesties waardoor ze zich even niet opgewassen voelen tegen het werk’.

Hoe zo: verzuim is geen gedrag?

Het is dus niet altijd ziek wat zich meldt . Die observatie vormt de kern van het gedragsmodel. De kneep zit hem in het woordje ‘ziek’. Ziekte is een niet functioneel containerbegrip; veel te lomp. Het maskeert bovendien. Het verdoezelt het verschil tussen de objectiveerbare medische aandoening (hét criterium voor loondoorbetaling bij ziekte), de ziektebeleving én het ziektegedrag. Tussen disease, illness en sickness zoals de Engelsen het zo mooi hebben verwoord. Tussen verzuimnoodzaak, verzuimbehoefte en verzuimgelegenheid. Tussen ziek zijn, ziek voelen en ziek melden. En dus tussen wit, grijs en zwart verzuim. Daar doorheen kijken is het vak van de bedrijfsarts en verzekeringsgeneeskundige. That’s all.

Maar, zo stelt André Weel, het gedragsmodel wordt als knoet gebruikt, om zieke medewerkers mee aan het werk te zetten. Dat klinkt bijna als slaan. En dat zou ‘regelmatig’ aanleiding geven tot medische tuchtzaken tegen zo’n ‘gedragsdokter’. Ik heb heel andere ervaringen. Kan me er weinig bij voorstellen. Ik daag daarom André Weel uit om zijn boude stelling inhoudelijk te onderbouwen. Show me the cases dus. Met als speciaal aandachtspunt: is het het model of is het de dokter ?

Tot slot zijn laatste pijnpunt. Dokters zouden zich niet met gedrag moeten bezighouden, want ze zijn geen amateurpsycholoog Nu val ik echt van mijn stoel. Onbegrijpelijke stelling. Het is precies andersom. Bedrijfsartsen kijken juist te weinig naar gedrag. En daardoor zien ze te vaak de oplossing over het hoofd. Erg jammer dus. Kans verkeken?

Achter elke ziekmelding zit een verhaal. Soms kort, af en toe lang. Nu eens gortdroog, dan weer spannend als een thriller. Moet je wel naar willen luisteren, natuurlijk. Laat dat nou net het vak van de bedrijfsarts en de verzekeringsgeneeskundige zijn. Gewoon luisteren. Elke dag weer. En altijd wat. 
Maar: als verzuim geen gedrag is, dan is de aarde gewoon weer zo plat als een pannenkoek.