4 oktober 2013
Open (rondzend) brief aan de leden van de NVAB en het NVAB bestuur
Open (rondzend) brief aan de leden van de NVAB en het NVAB bestuur
Over de rafelranden van onze beroepsuitoefening en de
randvoorwaarden waaronder bedrijfsartsen werken. En: over de tien kernwaarden
van de NVAB, maar nu in de praktijk gebracht. Leerstuk: wat maakt een (goede)
bedrijfsarts ?
Beste collega's
Middels deze open (rondzend) brief wil ik jullie deelgenoot
maken van mijn bezorgdheid over de randvoorwaarden waaronder bedrijfsartsen
werken. Directe aanleiding voor dit schrijven én het opstarten van deze
discussie is een nu lopende aanbesteding voor de Gemeente Rotterdam. Maar er
zijn meer signalen. Wat bijvoorbeeld te denken van een landelijk werkende
arbodienst die met de klant afspreekt dat het spreekuur slechts 15 minuten
(inclusief administratietijd) mag duren
? Wat moet je dan als bedrijfsarts ? Wellicht kunt U dit - uit eigen ervaring- met andere voorbeelden aanvullen. Kernthema
is:wat maakt een (goede) bedrijfsarts ?
De nu beschreven casus bergt een veelheid aan vraagstukken
in zich en kan als leerstuk dienen. Waar houdt het grijs op en is het gewoon zwart
te noemen. Wanneer een grens te trekken. En:
hoe verhouden deze knelpunten zich tot de tien kernwaarden en
professioneel statuut van de bedrijfsarts, zoals opgesteld door NVAB ? Of is
dat (toch) een papieren tijger ?
Wat is er concreet aan
de hand ?
Op 12 september is de aanbesteding 'Gezocht: de beste
bedrijfsartsen voor Rotterdam' van start gegaan. De Gemeente Rotterdam, met
zo'n 12.500 medewerkers, is middels deze aanbesteding op zoek naar acht tot
zestiental zelfstandige bedrijfsartsen. De sluitingstermijn voor de
inschrijving is gesteld op 8 oktober 2013. Het doel van de Gemeente Rotterdam
is om per 1 januari 2014 operationeel te zijn (over drie maand dus).
De aanbesteding is uitvoerig beschreven in een 37 pagina's
dik document (zie onderstaande link). De Gemeente Rotterdam werkt vanuit het
zgn.eigen regie model en het programma van eisen aan de bedrijfsarts beslaat
zo'n drie pagina's. Het lijkt op het eerste gezicht business as usual bij een grote
aanbesteding anno 2013.
Wat is het probleem ?
Ik heb de stukken uitgebreid bestudeerd en ben flink
geschrokken. In de kern zijn er een zevental knelpunten/problemen te benoemen.
Maar deze vraagstukken spelen even zo goed in andere actuele situaties. Vandaar
deze open brief.
1. De Gemeente Rotterdam stelt eigenaar van de
medische dossiers te zijn. Maar: kan, mag, cq is het verstandig dat een
werkgever eigenaar is van het medisch dossier ?
In de aanbestedingsstukken wordt melding gemaakt van het feit dat ' de Gemeente Rotterdam eigenaar is van de medische dossiers' (zie pagina 10 en 30). Na wat research blijkt het eigenaarschap van het medisch dossier in de kern - strikt juridisch gesproken - een erg complexe materie te zijn ( ik verwijs daarvoor naar de visie van het Nictiz in deze). Maar een werkgever is geen zorginstelling en ook geen behandelaar.
In de aanbestedingsstukken wordt melding gemaakt van het feit dat ' de Gemeente Rotterdam eigenaar is van de medische dossiers' (zie pagina 10 en 30). Na wat research blijkt het eigenaarschap van het medisch dossier in de kern - strikt juridisch gesproken - een erg complexe materie te zijn ( ik verwijs daarvoor naar de visie van het Nictiz in deze). Maar een werkgever is geen zorginstelling en ook geen behandelaar.
Bij een eerste ronde navraag zijn een aantal
ingewijden/experts van mening dat dit juridisch niet door de beugel kan cq zelfs
onwettelijk zou zijn. Persoonlijk lijkt het mij maatschappelijk gesproken ook buitengewoon
onwenselijk. Daar zijn betere oplossingen voor te bedenken.
Ter zijde: zou de Centrale Ondernemingsraad (COR) van de
Gemeente Rotterdam hiermee hebben ingestemd of anderszins van de implicaties
van het bovenstaande op de hoogte zijn ?
Maar nu even concreet:
Ervan uitgaande dat dit niet kan cq mag en/of wenselijk is: wat zijn de
implicaties voor de nu lopende aanbesteding ? De sluitingstermijn is dinsdag 8
oktober. Is het verstandig van een bedrijfsarts om in te schrijven op een
aanbesteding wetende dat er mogelijk/zeker
iets niet in de haak is ? Hoe dit kenbaar te maken ? Wat is de visie, het
standpunt van de beroepsvereniging in deze ? en op welke wijze maakt zij die
kenbaar ?
Actuele toelichting
Gemeente Rotterdam na berichtgeving mijnerzijds over dit vraagstuk:
Bij nota van inlichting per 1 oktober stelt de Gemeente
Rotterdam dat er sprake is van een 'ongelukkige formulering' en dat het medisch
dossier 'uiteraard eigendom is van de medewerker'. De Gemeente 'biedt
faciliteiten voor opslag en beheer van de medische gegevens. Deze faciliteiten
worden volgens de eisen van de wet ingericht en beveiligd' en 'het medisch
dossier is alleen voor de bedrijfsarts toegankelijk'.
De Gemeente beheerder, patient eigenaar, en bedrijfsarts ? Deze
toelichting roept eigenlijk alleen maar nog meer vragen op. Dat wordt versterkt
door de indruk dat de Gemeente Rotterdam in eigen beheer een electronisch
patienten dossier (EPD) opzet ( 'de medisch dossiers worden in Oracle
opgebouwd). Concreet: volgens planning
zou de dienstverlening per 1 januari 2014' in full swing' moeten zijn. Binnen
drie maand dus. Kan middels testresultaten en/of certificaten worden aangetoond
dat de beveiliging afdoend is en dat ook op 7x24 basis functioneel en
operationeel is ? Blijft over: hoe om te gaan met een batterij aan onbeantwoorde vragen ?
2. Zelfstandige
bedrijfsarts of toch gewoon in loondienst
?
De Gemeente Rotterdam richt zich bij deze aanbesteding expliciet
op zelfstandige bedrijfsartsen. Maar bij lezing van de aanbesteding kan men
zich in gemoede afvragen in hoeverre er sprake is van (enige vorm) van
zelfstandigheid.
Zo stelt de Gemeente dat: ' voor de te contracteren
bedrijfsarts geldt dat men de visie op het verzuim volledig dient te
onderschrijven en kan laten zien op welke manier men deze visie vertaalt naar
concrete handelswijzen'. Expliciet wordt vermeld dat 'een bedrijfsarts die niet
volgens deze visie kan of wil werken, of dit niet overtuigend kan aantonen,
niet in aanmerking komt voor deelname aan de raamovereenkomst dienstverlening
bedrijfsarts'.
Daarnaast dient de bedrijfsarts ook ' integraal volgens
verzuimbegeleidingmodel 3 van Falke en Verbaan te werken'. Expliciet wordt
vermeld dat andere diensten nadrukkelijk niet worden gevraagd.
Het programma van eisen aan de bedrijfsarts beslaat drie
pagina's onderverdeeld in dertig randvoorwaardelijke punten én een
gunningscriterium die stelt dat' onvoorwaardelijk en ondubbelzinnig aan het
programma van eisen voldaan dient te worden '.
En: als er dan ook nog te lezen valt dat de bedrijfsarts ' te
werk wordt gesteld' , dat anderen de agenda planning regelen én dat er
regels/afspraken zijn/moeten komen ten aanzien van vakantie en vervanging bij verzuim
- lijkt er geen sprake meer te zijn van zelfstandigheid maar van een verkapte loondienstbetrekking.
In wezen bepaalt de opdrachtgever ( de Gemeente
Rotterdam) waar, wanneer en hoe er
gewerkt wordt. Dat betekent dat er sprake is van een gezagsrelatie en dus een
dienstverband. En dat zou de Belastingdienst na onderzoek in het kader van de
VAR (Verklaring Arbeids Relatie) ook kunnen
concluderen.
Aan de orde is de kernvraag: waar houdt zelfstandigheid op
en waar begint een dienstverband. Een intrigerende vraag voor een sector waar
meer dan 25% van de beroepsbeoefenaren claimt zelfstandig te werken.
Wat is Uw conclusie na
lezing ?
En: wat zijn eigenlijk de benodigde randvoorwaarden om zelfstandig,
professioneel en kwalitatief hoogwaardig als bedrijfsarts te kunnen werken ?
Wat zijn daarvoor de minimumvoorwaarden en wordt daar in deze casus aan voldaan
? Your votes please.
3. Bedrijfsarts of
Wvp dokter ? Of: onder welke randvoorwaarden
kun je nog claimen als bedrijfsarts te
werken ? en wanneer is het pakket te smal geworden ?
De Gemeente Rotterdam heeft een helder profiel opgesteld wat
van de bedrijfsarts wordt verwacht. Zonder meer. Deze is in mijn opinie te
typeren als Wvp dokter, een sociaal medisch adviseur met als aandachtsgebied
verzuimbeheersing. Dat blijkt uit de activiteiten die van de bedrijfsarts
gevraagd worden: spreekuur doen, werkhervattingsadviezen geven , sociaal
medische begeleiding regelen en overleggen over lopende gevallen, én een rol
van Super Nanny naar de leidinggevenden en de rest van de organisatie ( pro
actief, coachend, bijsturend, aanspreken op eigen verantwoordelijkheid).
Gezien de gevraagde activiteiten is de concrete
tijdsbesteding van de bedrijfsarts goed te voorspellen: de sociaal medische
begeleiding zal naar verwachting 95% van de tijd in beslag nemen (onder te
verdelen in: 75% spreekuur en 20 % overleg). Blijft er nog 5% overige
activiteiten over.
Is dit nog te omschrijven als 'goede bedrijfsgeneeskundige zorg', zoals de NVAB
dit beschrijft in haar tien kernwaarden van de bedrijfsarts ? en waar liggen de
grenzen precies ?
En wie toets dit ? In
de visie van de NVAB is de bedrijfsarts zelf verantwoordelijk voor het toetsen
van de overeenkomst aan de kernwaarden.
Benieuwd dus hoe U dit
na lezing weegt. Voor hulp bij deze afweging verwijs ik naar het
competentieprofiel van de bedrijfsarts en kritische beroepsactiviteiten (zie de
link in de bijlage).
Maar ook de hamvraag:
wat vind de beroepsvereniging hiervan ?
is hier nog sprake van de uitoefening van het vak van bedrijfsarts' in zijn
volle breedte '? of is sprake van een 'te smal pakket' ? Stel dat laatste: wat zijn daar de
implicaties van bijvoorbeeld ten aanzien van de herregistratie en visitatie ? Anders
gesteld: is een dergelijk pakket nog afdoend herregistratie waardig ?
Tijd om concreet te
worden en de grenzen helderder te krijgen. Deze casus biedt daar een goede aanleiding toe. Een echt leerstuk dus.
Ik ben meer dan benieuwd naar het standpunt van de beroepsvereniging in deze.
4. Doelstelling van
de Gemeente Rotterdam is het verzuim van 6.3% naar 5.5% te verlagen: een
haalbare target of een mission impossible ?
en: wat is het afbreukrisico voor de bedrijfsarts ?
De doelstelling van de Gemeente Rotterdam is het verzuim te
verlagen van 6.3% in 2012 naar 5.5% in 2013/2014, in de wetenschap dat het
langdurig verzuim het grootste struikelblok is. De bedrijfsartsen worden
gevraagd daaraan een bijdrage te leveren
In voetbal termen uitgelegd: de Gemeente Rotterdam bevindt zich
nu in de middenmoot van de Eerste Divisie van de Verzuim League (range verzuim 8-5%).
Gevalletje Sparta dus. De Gemeente Rotterdam hoopt te eindigen in de top van de
Eerste Divisie (5.5%), met wellicht de verborgen wens door te kunnen stoten
naar de Ere Divisie (range verzuim < 5%). Maar is dit een realistische ambitie ?
In principe zou dat best moeten kunnen, want dat hebben veel
bedrijven reeds eerder bewezen. Mits: aan de juiste randvoorwaarden worden
voldaan én het onder het juiste gesternte plaats vind. Om met dat laatste te
beginnen: in de aanbesteding valt te lezen dat er gemeentebreed sprake is van
een grote reorganisatie met forse krimp, gepaard gaand met centralisatie ( van
17 naar 7 concernonderdelen), welke een nieuwe vorm van samenwerken vraagt. Tegelijkertijd
vindt de invoering van Het Nieuwe Werken (bekend onder HNW010) plaats en worden
de 25 kantoorlocaties teruggebracht naar 4 hoofdlocaties. Teveel tegelijk. Geen
gelukkige uitgangspositie dus.
Maar ook bij de ontwikkelingsgang van het verzuimbeleid zijn
vraagtekens te plaatsen, want 'alhoewel
model 3 het uitgangspunt is', - zo is de aanbesteding te lezen - 'zijn nog niet
alle clusters en organisatie onderdelen zo ver. Sommige onderdelen zijn bezig
zich naar dit model te ontwikkelen '. Ergo: er is nog veel ontwikkelingswerk te
verrichten. Dit kan met recht als 'een uitdaging' worden bestempeld. Zie hier
de concrete situatieschets waarin de bedrijfsarts wordt ingevlogen.
Op basis van mijn ervaring en expertise durf ik de stelling wel
aan dat deze doelstelling - gezien de opzet en randvoorwaarden - geen haalbare
kaart zal blijken te zijn. Een mission impossible dus. Want: de bedrijfsarts is
nu gepositioneerd als uitvoerende professional met een coachende rol naar
leidinggevenden. Dit is onvoldoende om ook oplossend (veranderkundig) te kunnen
functioneren. Daarvoor is zowel een andere adviespositie noodzakelijk, maar
bovenal ook een andere aansturing van de verzuimproblematiek vanuit de top van
de gemeentelijke organisatie. Kortom: Geen realistische target lijkt me, met
groot afbreuk risico voor de bedrijfsarts en dus slecht voor zijn professionele
naam.
Vragen te over: Wat
te doen als de randvoorwaarden de kans op succes (ernstig) blokkeren ? Waar
liggen de grenzen om hoogstaand kwalitatief werk te kunnen afleveren ? Hoe je
professionele naam hoog te houden ?
5. Eigen Regie Model
- onvoldoende aandacht voor implementatie ?
De Gemeente Rotterdam hanteert - naar eigen zeggen - het
Eigen Regie Model - verzuimbegeleidingsmodel 3 volgens de Falke en Verbaan
methodiek.
Nu wint het Eigen Regie Model snel aan populariteit, maar
even zo vaak loopt het vast in de implementatie. Te vaak heeft men te weinig
oog voor de kritische faalfactoren in de eigen organisatie.
Een veel voorkomend knelpunt is dat de verzuimbeheersing
naar het middenmanagement is 'weggedecentraliseerd' met de bedrijfsarts in de
rol van uitvoerende professional. Dat lijkt ook hier het geval. De leiding van
de organisatie (de gezagvoerder/bestuurder in de cockpit) heeft de
verzuimbeheersing - om het wat beeldender te formuleren - in de 'automatische
piloot' gezet in de veronderstelling 'dat het allemaal vanzelf goed komt'. Dat
is bij verzuimbeheersing een grote valkuil. Verzuimbeheersing vereist - juist
vanuit de top van de organisatie - de continue aandacht en de mogelijkheid om
bij of om te schakelen én zeker als het verzuimpercentage 6.3% is.
In de Toolkit Eigen Regie (van Immediator Bedrijfsartsen)
zijn de kritische succes en faalfactoren van het zgn Eigen Regie Model nader te
bestuderen.
Concrete vraag:
Zou u als
bedrijfsarts onder deze randvoorwaarden kunnen en willen werken ?
6. Is het verzuim
losgekoppeld van de context en is de schakel verbroken ?
Thema's als duurzame inzetbaarheid, preventie,
arbeidsomstandigheden beleid, gezondheidsmanagement, leefstijl en bravo aanpak,
gerichte aanpak beroepsgebonden aandoeningen, werkplek onderzoek komen niet tot
nauwelijks in de aanbesteding aan de orde. Het verzuimbeleid lijkt geheel los
gekoppeld van zijn brede context. De schakel lijkt verbroken. Wat als
bedrijfsarts dan te doen ?
Een gemiste kans, want dat kan anders én beter: ik verwijs
daarvoor naar het recent uitgebrachte Tienpuntenplan voor een gezonde
samenwerking tussen werkgevers en arbodiensten ( van de Oval en AWVN) en de
Schijf van vijf - voor Duurzame Inzetbaarheid.
7. Over het probleem
van dichtgetimmerde contracten en te verwachten spanningsveld
In de arbodienstverlening is het gebruik aan het worden om aanbestedingen
en contracten zoveel mogelijk 'dicht te timmeren'. Ook in deze aanbesteding is
er sprake een uitgebreid overzicht van de do en don'ts. In de praktijk van alledag blijkt dit een bijna
onneembare hobbel te zijn om flexibel in te kunnen spelen op de (vaak
dringende) vragen vanuit de klantorganisatie. De inhoud van het contract wint
het daarbij vrijwel altijd van de oplossing. Met alle frustraties voor de
werkvloer en de bedrijfsarts van dien. Wat
is uw ervaring ?
Afsluitend
Alhoewel potentieel geïnteresseerd zal ik zelf niet
reflecteren op de optie/aanbesteding van de Gemeente Rotterdam. Dat moge helder
zijn.
Toegegeven: het is een (te) lange brief geworden, maar de
uitwijdingen waren noodzakelijk om de vraagstukken helder voor het voetlicht te
kunnen brengen. De Gemeente Rotterdam zoekt in mijn
ogen geen bedrijfsarts, maar een sociaal medisch adviseur met als
aandachtgebied verzuimbeheersing en de Wvp. Op zich een respectabele set aan
activiteiten, maar een te smal pakket om als bedrijfsarts in de volle breedte
te kunnen werken.
Deelt u mijn bezorgdheid ? Stuur deze open rondzendbrief dan
door naar een collega of andere belangstellende/belanghebbende en geef deze
discussie een impuls.
Ik verneem graag op korte termijn de visie en/of het
standpunt van het NVAB bestuur (als
vertegenwoordiger van onze beroepsgroep) op deze aanbesteding en de vele andere
open vragen.
Geïnteresseerd in hoe
het anders, beter kan ? Lees dan het
eerste en tweede Manifest van De Nieuwe Bedrijfsarts en de negen knoppen om de
performance te verhogen
Dolf Algra
zelfstandig bedrijfsarts
zelfstandig bedrijfsarts
De Werkplaats - kwaliteitsbureau De Nieuwe Bedrijfsarts
a5.algra.advies@euronet.nl 06-53.75.91.91
a5.algra.advies@euronet.nl 06-53.75.91.91
bijlage: links naar achtergrond informatie
link naar aanbesteding
gemeente rotterdam
klik op beschrijvend document en zie pg 10 en blz 30- programma van eisen bedrijfsartsen - punt 21
https://login.commerce-hub.com/index.cfm?fuseAction=__requestBook.description&_kid=0BD60D86-10168
klik op beschrijvend document en zie pg 10 en blz 30- programma van eisen bedrijfsartsen - punt 21
https://login.commerce-hub.com/index.cfm?fuseAction=__requestBook.description&_kid=0BD60D86-10168
link naar artsennet:
http://www.artsennet.nl/opinie/artsen-blogs/Dolf-Algra/Blogbericht-Dolf-Algra/136945/De-Verzuimpolitie-het-gebeurt-recht-onder-je-neus.htm
link naar actiz:
http://skoopadvocaten.nl/page/downloads/10016_Van_wie_is_het_dossier_1_.pdf
Kernwaarden van de
NVAB:
http://nvab.artsennet.nl/Nieuws/Kernwaarden-van-de-bedrijfsarts.htm
Competentie
profiel van de bedrijfsarts en kritische beroepsactiviteiten
http://www.nspoh.nl/ContentFiles/StudiegidsMvoBedrijfsgeneeskunde2012-2.pdf
kwadranten model 3
- Falke en Verbaan:
http://www.falkeverbaan.nl/Kwadrant-iii
Tien punten plan Oval
AWVN - gezond samenwerken tussen werkgevers en arbodienstverleners
http://www.awvn.nl/smartsite.net?id=22019
Schijf van vijf
duurzame inzetbaarheid
http://duurzameinzetbaarheid.nl/
link naar de
Nieuwe Bedrijfsarts:
blogspot: http://denieuwebedrijfsarts.blogspot.nl/
Manifest De Nieuwe
Bedrijfsarts:
http://denieuwebedrijfsarts.blogspot.nl/2011/10/het-manifest-de-nieuwe-bedrijfsarts_23.html
Tweede Manifest De
Nieuwe Bedrijfsarts:
http://denieuwebedrijfsarts.blogspot.nl/2013/04/tweede-manifest-van-de-nieuwe.html
Geen opmerkingen:
Een reactie posten