Twee maand geleden stond dit bericht in de NRC. Een erg aardig artikel met een drietal mooie portretten: een echte aanrader om eens te lezen en zeer actueel.
Dit is een optimistisch verhaal. Een opsteker voor de lezers die komend jaar hun baan zullen verliezen. Dat zijn er nogal wat. Volgens de jongste prognoses van het Centraal Planbureau groeit de werkloosheid door de recessie van 455.000 nu naar 545.000 eind dit jaar. Dat zijn 90.000 nieuwe werklozen.
Even voor de duidelijkheid: voor wie het overkomt, is ontslag een drama. Vrijwel niemand zal met een brede grijns de boodschap van ‘boventalligheid’ in ontvangst nemen en vervolgens schaterend zijn bureau leegruimen. De eerste dagen en weken gaan de meeste ontslagenen een waar rouwproces door. Verdriet, verbazing, woede en angst buitelen over elkaar heen. Maar op de langere termijn gaat het met de meeste mensen die hun baan verloren best goed. En met sommigen zelfs veel beter dan voor het ontslag.
Tijdens de vorige crisis, die in 2008 begon, volgden we in deze krant mensen voor, tijdens en vlak na hun ontslag. Nu, ruim drie jaar later, spraken we drie van hen opnieuw (zie de portretten op deze pagina’s). Hun verhaal komt in grote lijnen overeen. Ja, het ontslag was heftig en naar, maar ze hadden het niet willen missen. Omdat het hen dwong om keuzes te maken en de veilige haven van een vaste baan te verlaten. Loopbaancoaches Ciska Pittie en Caroline Harder hebben er in hun praktijk vrijwel dagelijks mee te maken. Afgelopen najaar zetten ze hun ervaringen op papier in het boek Maak er werk van. Ontslag als stap in je loopbaan, waarvan binnenkort de tweede druk verschijnt. Daarin beschrijven ze de verschillende fases rond een ontslag: van het ontslaggesprek naar de zoektocht naar een nieuwe baan. Hun conclusie na jarenlang ‘veldwerk’: ontslag is niet het einde van de wereld, maar eerder een nieuw begin.
Achteraf blij
Pittie en Harder volgen de mensen die ze begeleiden na ontslag. Bellen ze na jaren weer op om te vragen hoe het gaat. „Dan vertellen ze meestal hetzelfde: ze zijn achteraf blij met het ontslag omdat ze anders nooit een nieuwe stap in hun loopbaan hadden durven zetten”, zegt Pittie. „Ik sprak deze week nog een man van 58 die in de vorige crisis zijn baan als ICT’er kwijtraakte. Hij vond tot zijn eigen verbazing snel een nieuwe baan. Binnenkort wordt hij weer ontslagen door een reorganisatie bij zijn nieuwe werkgever, maar hij heeft inmiddels zoveel zelfvertrouwen dat hij optimistisch is over zijn kansen op de arbeidsmarkt.” Dat optimisme is terecht, denkt Pittie: „Die man heeft nu een meer up to date cv dan voor zijn ontslag.”
In eerste instantie zijn vrijwel alle mensen gekwetst en teleurgesteld na ontslag, zegt Harder. „Ik sprak net nog iemand die net ontslagen is en ontzettend boos is op zijn werkgever. Mensen denken vaak: wat heb ik fout gedaan? Maar in tijden van crisis gaat het daar niet om. Bedrijven moeten reorganiseren en ontslaan noodgedwongen honderden werknemers tegelijk. Dan ligt het echt niet aan de individuele prestaties.” Zodra die eerste heftige emoties verdwijnen, ontstaat er ruimte voor iets anders, weten Pittie en Harder. Dan gaan mensen eerlijk naar zichzelf kijken: wat heb ik te bieden? Wat wil ik eigenlijk nog? Pittie: „Door het ontslag worden mensen gedwongen om goed naar zichzelf te kijken. En om een volgende stap te zetten. Het haalt ze uit hun comfortzone.”
Veilige omgeving
Weinig mensen verlaten namelijk vrijwillig een veilige omgeving: wie een leuke baan heeft, met een prettig salaris en aardige collega’s, zal niet snel kiezen voor een andere baan. Zeker niet in onzekere tijden. Daardoor blijven de meeste werknemers ‘hangen’ terwijl ze diep in hun hart best iets anders zouden willen doen. Harder: „Door na ontslag een opleiding te volgen, of een eigen zaak te beginnen, ontdekken die mensen nieuwe kanten van zichzelf. Dat is enorm verrijkend.”
En hoe lang duurt het, voordat de eerste schrik en boosheid zijn gezakt? Zo’n twee maanden, gemiddeld, weten Pittie en Harder. „Die tijd heb je wel nodig om een nieuwe start te maken”, zegt Pittie. „Maar jonge mensen pikken de draad vaak sneller op. Die hoeven lang niet altijd een compleet rouwproces door, omdat ze zich nu eenmaal minder hebben gehecht aan het bedrijf waar ze werkten.”
‘Door het ontslag heb ik meer vertrouwen in mezelf’
Aline van der Marel (48). Verloor in 2009 haar baan als personeelsadviseur bij chipproducent NXP. Vond vrijwel direct een nieuwe baan bij UWV werkbedrijf in Nijmegen, waar ze inmiddels adviseur is bij het leren-en-werkenloket.
Het ontslag heeft me heel veel gegeven. Een nieuwe werkomgeving, andere collega’s. Maar vooral: zelfvertrouwen. Het besef dat alles op zijn pootjes terechtkomt. Dat je heel wat aankunt. Ik sta nu aan de andere kant van het loket en spreek vrijwel dagelijks mensen die hun baan zijn kwijtgeraakt. Dan valt altijd weer op hoe belangrijk het is om vertrouwen te hebben in jezelf. Als mensen onzeker zijn en hier met hangende schouders binnenkomen, weet ik dat het lastig wordt om ze ergens te plaatsen. Die onzekerheid straal je uit. Dan wordt het een self-fulfilling prophecy en zal geen werkgever staan te popelen om je aan te nemen.
Ook voor mij is dat zelfvertrouwen cruciaal. Ik heb nu net weer een jaarcontract gekregen bij het UWV, maar de komende jaren moeten hier veel banen verdwijnen. Grote kans dus dat ik opnieuw op straat kom te staan. Dat maakt me niet onzeker. Ik weet zeker dat het me weer gaat lukken om een nieuwe baan te vinden.”
‘Ik voel me sterker dan voor het ontslag’
Wim van den Brand (59). Verloor in de vorige crisis na een faillissement zijn baan als procesoperator bij chemiebedrijf Init. Liet zich omscholen tot veiligheidskundige en werkt inmiddels bij Teeling Petfoods, een fabrikant van diervoeding.
Ik was best onzeker, die eerste tijd als werkloze. Toen ik op straat kwam te staan, was ik al 56. Niet de beste leeftijd om een nieuwe baan te vinden. Bovendien had ik mijn hele leven bij dezelfde werkgever gezeten. Ik had geen benul van solliciteren en netwerken. Via het UWV kreeg ik de kans om een opleiding tot veiligheidskundige te volgen en die heb ik met beide handen aangrepen. Ook omdat me werd verteld dat ik, als ik het diploma zou halen, zeker een baan zou vinden.
De studie was niet gemakkelijk, maar het feit dat ik het met hard werken tóch haalde, heeft me enorm veel gegeven. Zelfvertrouwen. Trots. Ik voel me sterker dan voor het ontslag. Ik heb nu de zekerheid dat ik altijd wel weer een baan kan vinden, mocht het ooit weer misgaan. Ik heb geluk gehad, denk ik. Na het ontslag ben ik best lang werkloos geweest, maar ik heb me niet verveeld doordat ik kon studeren.
In mijn huidige baan heb ik financieel wel een klein stapje terug moeten doen. Maar daar kan ik niet mee zitten. Dat is ook mijn advies aan mensen die komend jaar hun baan zullen verliezen: wees niet te kieskeurig, pak alles aan en ga vooral niet thuis zitten piekeren.”
‘Ik zat in een warm bad, daar stap je niet zomaar uit’
Petra Hoogstad (38), verloor door een reorganisatie in 2008 haar baan als bedenker van televisieformats bij Endemol. Begon daarna haar eigen mediabedrijf.
Met mijn bedrijf, Crossmediaconcepts, ging het van meet af aan heel goed. Ik heb veel opdrachtgevers, maar ik miste het samenwerken met andere mensen. Bovendien is het prettig om een facilitair productiebedrijf achter je te hebben dat jouw programma-idee ook direct kan maken. Ook is het bij het ontwikkelen van formats goed om feedback te krijgen. Daarom heb ik me een half jaar geleden aangesloten bij The Media Sisters, een televisieproductiebedrijf waar we met verschillende vakvrouwen uit de media programma’s bedenken en maken. We vullen elkaar aan. En samen sta je toch sterker. Het gaat geweldig goed; er liggen inmiddels formats en concrete voorstellen bij verschillende omroepen.
Toen ik net was ontslagen, was ik vooral verbaasd. Huh, ik? Het voelde als een liefdesrelatie die plotseling en eenzijdig werd beëindigd. Maar achteraf denk ik dat het ontslag een van het beste dingen is die me ooit zijn overkomen. Ik ben erdoor gegroeid. Je bent ineens op jezelf aangewezen. Als het dan lukt om de draad op te pakken, voel je je ontzettend sterk.”
Auteur: Patricia Veldhuis | NRC Handelsblad
Geen opmerkingen:
Een reactie posten