Open rondzendbrief aan de leden van NVAB en het NVAB bestuur

 

               

 

Rotterdam

4 oktober 2013

Open (rondzend) brief aan de leden van de NVAB en het NVAB bestuur

 

Over de rafelranden van onze beroepsuitoefening en de randvoorwaarden waaronder bedrijfsartsen werken. En: over de tien kernwaarden van de NVAB, maar nu in de praktijk gebracht. Leerstuk: wat maakt een (goede) bedrijfsarts ?

Beste collega's

Middels deze open (rondzend) brief wil ik jullie deelgenoot maken van mijn bezorgdheid over de randvoorwaarden waaronder bedrijfsartsen werken. Directe aanleiding voor dit schrijven én het opstarten van deze discussie is een nu lopende aanbesteding voor de Gemeente Rotterdam. Maar er zijn meer signalen. Wat bijvoorbeeld te denken van een landelijk werkende arbodienst die met de klant afspreekt dat het spreekuur slechts 15 minuten (inclusief administratietijd)  mag duren ? Wat moet je dan als bedrijfsarts ? Wellicht kunt U dit - uit eigen ervaring-  met andere voorbeelden aanvullen. Kernthema is:wat maakt een (goede) bedrijfsarts ?

De nu beschreven casus bergt een veelheid aan vraagstukken in zich en kan als leerstuk dienen. Waar houdt het grijs op en is het gewoon zwart te noemen. Wanneer een grens te trekken. En:  hoe verhouden deze knelpunten zich tot de tien kernwaarden en professioneel statuut van de bedrijfsarts, zoals opgesteld door NVAB ? Of is dat (toch) een papieren tijger ?

Wat is er concreet aan de hand ?

Op 12 september is de aanbesteding 'Gezocht: de beste bedrijfsartsen voor Rotterdam' van start gegaan. De Gemeente Rotterdam, met zo'n 12.500 medewerkers, is middels deze aanbesteding op zoek naar acht tot zestiental zelfstandige bedrijfsartsen. De sluitingstermijn voor de inschrijving is gesteld op 8 oktober 2013. Het doel van de Gemeente Rotterdam is om per 1 januari 2014 operationeel te zijn (over drie maand dus).

De aanbesteding is uitvoerig beschreven in een 37 pagina's dik document (zie onderstaande link). De Gemeente Rotterdam werkt vanuit het zgn.eigen regie model en het programma van eisen aan de bedrijfsarts beslaat zo'n drie pagina's. Het lijkt op het eerste gezicht business as usual bij een grote aanbesteding anno 2013.

 Wat is het probleem ?

Ik heb de stukken uitgebreid bestudeerd en ben flink geschrokken. In de kern zijn er een zevental knelpunten/problemen te benoemen. Maar deze vraagstukken spelen even zo goed in andere actuele situaties. Vandaar deze open brief.

1.  De Gemeente Rotterdam stelt eigenaar van de medische dossiers te zijn. Maar: kan, mag, cq is het verstandig dat een werkgever eigenaar is van het medisch dossier ?

In de aanbestedingsstukken wordt melding gemaakt van het feit dat ' de Gemeente Rotterdam eigenaar is van de medische dossiers' (zie pagina 10 en 30).  Na wat research blijkt het eigenaarschap van het medisch dossier in de kern - strikt juridisch gesproken - een erg complexe materie te zijn ( ik verwijs daarvoor naar de visie van het Nictiz in deze). Maar een werkgever is geen zorginstelling en ook geen behandelaar.

Bij een eerste ronde navraag zijn een aantal ingewijden/experts van mening dat dit juridisch niet door de beugel kan cq zelfs onwettelijk zou zijn. Persoonlijk lijkt het mij maatschappelijk gesproken ook buitengewoon onwenselijk. Daar zijn betere oplossingen voor te bedenken.

Ter zijde: zou de Centrale Ondernemingsraad (COR) van de Gemeente Rotterdam hiermee hebben ingestemd of anderszins van de implicaties van het bovenstaande op de hoogte zijn ?

Maar nu even concreet: Ervan uitgaande dat dit niet kan cq mag en/of wenselijk is: wat zijn de implicaties voor de nu lopende aanbesteding ? De sluitingstermijn is dinsdag 8 oktober. Is het verstandig van een bedrijfsarts om in te schrijven op een aanbesteding wetende dat er  mogelijk/zeker iets niet in de haak is ? Hoe dit kenbaar te maken ? Wat is de visie, het standpunt van de beroepsvereniging in deze ? en op welke wijze maakt zij die kenbaar ?

Actuele toelichting Gemeente Rotterdam na berichtgeving mijnerzijds over dit vraagstuk:

Bij nota van inlichting per 1 oktober stelt de Gemeente Rotterdam dat er sprake is van een 'ongelukkige formulering' en dat het medisch dossier 'uiteraard eigendom is van de medewerker'. De Gemeente 'biedt faciliteiten voor opslag en beheer van de medische gegevens. Deze faciliteiten worden volgens de eisen van de wet ingericht en beveiligd' en 'het medisch dossier is alleen voor de bedrijfsarts toegankelijk'.

De Gemeente beheerder, patient eigenaar, en bedrijfsarts ? Deze toelichting roept eigenlijk alleen maar nog meer vragen op. Dat wordt versterkt door de indruk dat de Gemeente Rotterdam in eigen beheer een electronisch patienten dossier (EPD) opzet ( 'de medisch dossiers worden in Oracle opgebouwd).  Concreet: volgens planning zou de dienstverlening per 1 januari 2014' in full swing' moeten zijn. Binnen drie maand dus. Kan middels testresultaten en/of certificaten worden aangetoond dat de beveiliging afdoend is en dat ook op 7x24 basis functioneel en operationeel is ?  Blijft over: hoe om te gaan met een batterij aan onbeantwoorde vragen ?

2. Zelfstandige bedrijfsarts of  toch gewoon in loondienst ?

De Gemeente Rotterdam richt zich bij deze aanbesteding expliciet op zelfstandige bedrijfsartsen. Maar bij lezing van de aanbesteding kan men zich in gemoede afvragen in hoeverre er sprake is van (enige vorm) van zelfstandigheid.

Zo stelt de Gemeente dat: ' voor de te contracteren bedrijfsarts geldt dat men de visie op het verzuim volledig dient te onderschrijven en kan laten zien op welke manier men deze visie vertaalt naar concrete handelswijzen'. Expliciet wordt vermeld dat 'een bedrijfsarts die niet volgens deze visie kan of wil werken, of dit niet overtuigend kan aantonen, niet in aanmerking komt voor deelname aan de raamovereenkomst dienstverlening bedrijfsarts'.

Daarnaast dient de bedrijfsarts ook ' integraal volgens verzuimbegeleidingmodel 3 van Falke en Verbaan te werken'. Expliciet wordt vermeld dat andere diensten nadrukkelijk niet worden gevraagd. 

Het programma van eisen aan de bedrijfsarts beslaat drie pagina's onderverdeeld in dertig randvoorwaardelijke punten én een gunningscriterium die stelt dat' onvoorwaardelijk en ondubbelzinnig aan het programma van eisen voldaan dient te worden '.

En: als er dan ook nog te lezen valt dat de bedrijfsarts ' te werk wordt gesteld' , dat anderen de agenda planning regelen én dat er regels/afspraken zijn/moeten komen ten aanzien van vakantie en vervanging bij verzuim - lijkt er geen sprake meer te zijn van zelfstandigheid maar van een verkapte loondienstbetrekking.

In wezen bepaalt de opdrachtgever ( de Gemeente Rotterdam)  waar, wanneer en hoe er gewerkt wordt. Dat betekent dat er sprake is van een gezagsrelatie en dus een dienstverband. En dat zou de Belastingdienst na onderzoek in het kader van de VAR (Verklaring Arbeids Relatie) ook  kunnen concluderen.

Aan de orde is de kernvraag: waar houdt zelfstandigheid op en waar begint een dienstverband. Een intrigerende vraag voor een sector waar meer dan 25% van de beroepsbeoefenaren claimt zelfstandig te werken.

Wat is Uw conclusie na lezing ?

En: wat zijn eigenlijk de benodigde randvoorwaarden om zelfstandig, professioneel en kwalitatief hoogwaardig als bedrijfsarts te kunnen werken ? Wat zijn daarvoor de minimumvoorwaarden en wordt daar in deze casus aan voldaan ?  Your votes please.

3. Bedrijfsarts of Wvp dokter ?  Of: onder welke randvoorwaarden kun je nog claimen als bedrijfsarts te werken ? en wanneer is het pakket te smal geworden ?

De Gemeente Rotterdam heeft een helder profiel opgesteld wat van de bedrijfsarts wordt verwacht. Zonder meer. Deze is in mijn opinie te typeren als Wvp dokter, een sociaal medisch adviseur met als aandachtsgebied verzuimbeheersing. Dat blijkt uit de activiteiten die van de bedrijfsarts gevraagd worden: spreekuur doen, werkhervattingsadviezen geven , sociaal medische begeleiding regelen en overleggen over lopende gevallen, én een rol van Super Nanny naar de leidinggevenden en de rest van de organisatie ( pro actief, coachend, bijsturend, aanspreken op eigen verantwoordelijkheid).

Gezien de gevraagde activiteiten is de concrete tijdsbesteding van de bedrijfsarts goed te voorspellen: de sociaal medische begeleiding zal naar verwachting 95% van de tijd in beslag nemen (onder te verdelen in: 75% spreekuur en 20 % overleg). Blijft er nog 5% overige activiteiten over.

Is dit nog te omschrijven als 'goede  bedrijfsgeneeskundige zorg', zoals de NVAB dit beschrijft in haar tien kernwaarden van de bedrijfsarts ? en waar liggen de grenzen precies ?

En wie toets dit ?  In de visie van de NVAB is de bedrijfsarts zelf verantwoordelijk voor het toetsen van de overeenkomst aan de kernwaarden.

Benieuwd dus hoe U dit na lezing weegt. Voor hulp bij deze afweging verwijs ik naar het competentieprofiel van de bedrijfsarts en kritische beroepsactiviteiten (zie de link in de bijlage).

Maar ook de hamvraag:  wat vind de beroepsvereniging hiervan ? is hier nog sprake van de uitoefening van het vak van bedrijfsarts' in zijn volle breedte '? of is sprake van een 'te smal pakket' ?  Stel dat laatste: wat zijn daar de implicaties van bijvoorbeeld ten aanzien van de herregistratie en visitatie ? Anders gesteld: is een dergelijk pakket nog afdoend herregistratie waardig ?

Tijd om concreet te worden en de grenzen helderder te krijgen. Deze casus biedt daar een goede aanleiding toe. Een echt leerstuk dus. Ik ben meer dan benieuwd naar het standpunt van de beroepsvereniging in deze.

4. Doelstelling van de Gemeente Rotterdam is het verzuim van 6.3% naar 5.5% te verlagen: een haalbare target of een mission impossible ?  en: wat is het afbreukrisico voor de bedrijfsarts ?

De doelstelling van de Gemeente Rotterdam is het verzuim te verlagen van 6.3% in 2012 naar 5.5% in 2013/2014, in de wetenschap dat het langdurig verzuim het grootste struikelblok is. De bedrijfsartsen worden gevraagd daaraan een bijdrage te leveren

In voetbal termen uitgelegd: de Gemeente Rotterdam bevindt zich nu in de middenmoot van de Eerste Divisie van de Verzuim League (range verzuim 8-5%). Gevalletje Sparta dus. De Gemeente Rotterdam hoopt te eindigen in de top van de Eerste Divisie (5.5%), met wellicht de verborgen wens door te kunnen stoten naar de Ere Divisie (range verzuim < 5%).  Maar is dit een realistische ambitie ?

In principe zou dat best moeten kunnen, want dat hebben veel bedrijven reeds eerder bewezen. Mits: aan de juiste randvoorwaarden worden voldaan én het onder het juiste gesternte plaats vind. Om met dat laatste te beginnen: in de aanbesteding valt te lezen dat er gemeentebreed sprake is van een grote reorganisatie met forse krimp, gepaard gaand met centralisatie ( van 17 naar 7 concernonderdelen), welke een nieuwe vorm van samenwerken vraagt. Tegelijkertijd vindt de invoering van Het Nieuwe Werken (bekend onder HNW010) plaats en worden de 25 kantoorlocaties teruggebracht naar 4 hoofdlocaties. Teveel tegelijk. Geen gelukkige uitgangspositie dus.

Maar ook bij de ontwikkelingsgang van het verzuimbeleid zijn vraagtekens te plaatsen, want  'alhoewel model 3 het uitgangspunt is', - zo is de aanbesteding te lezen - 'zijn nog niet alle clusters en organisatie onderdelen zo ver. Sommige onderdelen zijn bezig zich naar dit model te ontwikkelen '. Ergo: er is nog veel ontwikkelingswerk te verrichten. Dit kan met recht als 'een uitdaging' worden bestempeld. Zie hier de concrete situatieschets waarin de bedrijfsarts wordt ingevlogen.

Op basis van mijn ervaring en expertise durf ik de stelling wel aan dat deze doelstelling - gezien de opzet en randvoorwaarden - geen haalbare kaart zal blijken te zijn. Een mission impossible dus. Want: de bedrijfsarts is nu gepositioneerd als uitvoerende professional met een coachende rol naar leidinggevenden. Dit is onvoldoende om ook oplossend (veranderkundig) te kunnen functioneren. Daarvoor is zowel een andere adviespositie noodzakelijk, maar bovenal ook een andere aansturing van de verzuimproblematiek vanuit de top van de gemeentelijke organisatie. Kortom: Geen realistische target lijkt me, met groot afbreuk risico voor de bedrijfsarts en dus slecht voor zijn professionele naam.

Vragen te over: Wat te doen als de randvoorwaarden de kans op succes (ernstig) blokkeren ? Waar liggen de grenzen om hoogstaand kwalitatief werk te kunnen afleveren ? Hoe je professionele naam hoog te houden ?

5. Eigen Regie Model - onvoldoende aandacht voor implementatie ?

De Gemeente Rotterdam hanteert - naar eigen zeggen - het Eigen Regie Model - verzuimbegeleidingsmodel 3 volgens de Falke en Verbaan methodiek.

Nu wint het Eigen Regie Model snel aan populariteit, maar even zo vaak loopt het vast in de implementatie. Te vaak heeft men te weinig oog voor de kritische faalfactoren in de eigen organisatie.

Een veel voorkomend knelpunt is dat de verzuimbeheersing naar het middenmanagement is 'weggedecentraliseerd' met de bedrijfsarts in de rol van uitvoerende professional. Dat lijkt ook hier het geval. De leiding van de organisatie (de gezagvoerder/bestuurder in de cockpit) heeft de verzuimbeheersing - om het wat beeldender te formuleren - in de 'automatische piloot' gezet in de veronderstelling 'dat het allemaal vanzelf goed komt'. Dat is bij verzuimbeheersing een grote valkuil. Verzuimbeheersing vereist - juist vanuit de top van de organisatie - de continue aandacht en de mogelijkheid om bij of om te schakelen én zeker als het verzuimpercentage 6.3% is.

In de Toolkit Eigen Regie (van Immediator Bedrijfsartsen) zijn de kritische succes en faalfactoren van het zgn Eigen Regie Model nader te bestuderen.

Concrete vraag:

Zou u als bedrijfsarts onder deze randvoorwaarden kunnen en willen werken ?

6. Is het verzuim losgekoppeld van de context en is de schakel verbroken ?

Thema's als duurzame inzetbaarheid, preventie, arbeidsomstandigheden beleid, gezondheidsmanagement, leefstijl en bravo aanpak, gerichte aanpak beroepsgebonden aandoeningen, werkplek onderzoek komen niet tot nauwelijks in de aanbesteding aan de orde. Het verzuimbeleid lijkt geheel los gekoppeld van zijn brede context. De schakel lijkt verbroken.  Wat als bedrijfsarts dan te doen ?

Een gemiste kans, want dat kan anders én beter: ik verwijs daarvoor naar het recent uitgebrachte Tienpuntenplan voor een gezonde samenwerking tussen werkgevers en arbodiensten ( van de Oval en AWVN) en de Schijf van vijf - voor Duurzame Inzetbaarheid.

7. Over het probleem van dichtgetimmerde contracten en te verwachten spanningsveld

In de arbodienstverlening is het gebruik aan het worden om aanbestedingen en contracten zoveel mogelijk 'dicht te timmeren'. Ook in deze aanbesteding is er sprake een uitgebreid overzicht van de do en don'ts.  In de praktijk van alledag blijkt dit een bijna onneembare hobbel te zijn om flexibel in te kunnen spelen op de (vaak dringende) vragen vanuit de klantorganisatie. De inhoud van het contract wint het daarbij vrijwel altijd van de oplossing. Met alle frustraties voor de werkvloer en de bedrijfsarts van dien. Wat is uw ervaring ?

Afsluitend

Alhoewel potentieel geïnteresseerd zal ik zelf niet reflecteren op de optie/aanbesteding van de Gemeente Rotterdam. Dat moge helder zijn.

Toegegeven: het is een (te) lange brief geworden, maar de uitwijdingen waren noodzakelijk om de vraagstukken helder voor het voetlicht te kunnen brengen. De Gemeente Rotterdam zoekt  in  mijn ogen geen bedrijfsarts, maar een sociaal medisch adviseur met als aandachtgebied verzuimbeheersing en de Wvp. Op zich een respectabele set aan activiteiten, maar een te smal pakket om als bedrijfsarts in de volle breedte te kunnen werken.

Deelt u mijn bezorgdheid ? Stuur deze open rondzendbrief dan door naar een collega of andere belangstellende/belanghebbende en geef deze discussie een impuls.

Ik verneem graag op korte termijn de visie en/of het standpunt van het NVAB bestuur  (als vertegenwoordiger van onze beroepsgroep) op deze aanbesteding en de vele andere open vragen.

Geïnteresseerd in hoe het anders, beter kan  ? Lees dan het eerste en tweede Manifest van De Nieuwe Bedrijfsarts en de negen knoppen om de performance te verhogen

Dolf Algra
zelfstandig bedrijfsarts

De Werkplaats - kwaliteitsbureau De Nieuwe Bedrijfsarts
a5.algra.advies@euronet.nl 06-53.75.91.91

 

bijlage: links naar achtergrond informatie

 

link naar aanbesteding gemeente rotterdam
klik op beschrijvend document en zie pg 10 en blz  30- programma van eisen bedrijfsartsen - punt 21

https://login.commerce-hub.com/index.cfm?fuseAction=__requestBook.description&_kid=0BD60D86-10168

link naar artsennet:
http://www.artsennet.nl/opinie/artsen-blogs/Dolf-Algra/Blogbericht-Dolf-Algra/136945/De-Verzuimpolitie-het-gebeurt-recht-onder-je-neus.htm

link naar actiz:
http://skoopadvocaten.nl/page/downloads/10016_Van_wie_is_het_dossier_1_.pdf

Kernwaarden van de NVAB:

http://nvab.artsennet.nl/Nieuws/Kernwaarden-van-de-bedrijfsarts.htm

 

Competentie profiel van de bedrijfsarts en kritische beroepsactiviteiten

http://www.nspoh.nl/ContentFiles/StudiegidsMvoBedrijfsgeneeskunde2012-2.pdf

 

kwadranten model 3 - Falke en Verbaan:

http://www.falkeverbaan.nl/Kwadrant-iii

Tien punten plan Oval AWVN - gezond samenwerken tussen werkgevers en arbodienstverleners

http://www.awvn.nl/smartsite.net?id=22019

Schijf van vijf duurzame inzetbaarheid

http://duurzameinzetbaarheid.nl/

 

link naar de Nieuwe Bedrijfsarts:

blogspot: http://denieuwebedrijfsarts.blogspot.nl/

 

Manifest De Nieuwe Bedrijfsarts:

http://denieuwebedrijfsarts.blogspot.nl/2011/10/het-manifest-de-nieuwe-bedrijfsarts_23.html

 

Tweede Manifest De Nieuwe Bedrijfsarts: http://denieuwebedrijfsarts.blogspot.nl/2013/04/tweede-manifest-van-de-nieuwe.html